Indígóuppskriftir

Við höfum verið að endurbæta indígóuppskriftina vegna þess að erfitt er að fá vítissóda í verslunum. Vorum svo heppnar að rekast á þvottasóda í BESTA, sem er rekstrarvöruverslun í Ármúlanum, og það er vel hægt að nota hann í staðin fyrir vítissódann.

1. Litað í miklum legi – tónar og yfirlitun
Í bókinni Foldarskart í ull og fat - Jurtalitun er lýst indígólitun á bls. 54-56. Sú aðferð hentar vel þegar lita á nokkra tóna af bláu, allt frá ljósbláu í dökkblátt. Hún er líka góð til að yfirlita garn sem hefur verið grunnlitað gult svo að það verði grænt.

Vítissódi og aðrir sódar
Í uppskriftinni er gert ráð fyrir að nota vítissóda (NaOH). Nær útilokað er að fá hann enda mjög ætandi og hættulegt efni. Í stað vítissódans má nota þvottasóda (Na2CO3) og þá í þreföldu því magni sem gefið er upp af vítissóda. Þótt þvottasódinn sé ekki eins ætandi og vítissódi er engu að síður mikilvægt að meðhöndla hann varlega.

2. Litað í litlum legi – gefur sterkan bláan lit
Hér er notaður þvottasódi (Na2CO3) í stað vítissóda.
Áhöld
• Plastfata með loki (10-15 lítra).
• Glerkrukka (½ -1 lítri).
• Gúmmíhanskar, rykgríma og hlífðargleraugu.
• Vigt.
• Lítramál.
• Mæliskeiðar.
• Sleif.
• Vírherðatré.
Nauðsynlegt er að nota gúmmíhanska, hlífðargleraugu og grímu til að forðast að anda að sér hættulegum efnum.

Indígólausn
• 10 g (2 tsk.) indígóduft.
• 1 – 2 tsk. spritt.
• 15 g (3 tsk.) þvottasódi.
• 10 g (2 tsk.) afoxunarefni (natríumdíþíonít, Na2S2O4).

Indígóið mælt eða vigtað í glerkrukku.
Hrært út með spritti þar til það er þykk leðja.
Þynnt áfram út með 1 dl af 50°C heitu vatni.
Í öðru íláti er þvottasódi leystur upp í 3 dl af heitu vatni. Bætt út í krukkuna og hrært vel.
Afoxunarefninu stráð yfir og hrært varlega.
Krukkan látin standa í vatnsbaði svo að hitinn haldist í um 50°C í 30 mínútur. Lok lagt laust yfir svo að gas (koltvíoxíð) sem myndast komist út.

Litunarlögur
• 8 lítrar vatn.
• 35 ml (rúmlega 2 msk.) salmíaksspíritus.
• 15 g (1 msk.) afoxunarefni.
• Indígólausnin.
• 100 g salt.

Plastfötunni komið fyrir í bala eða fati sem hægt er að láta heitt vatn renna í til að halda réttu hitastigi á litunarleginum.
Í fötuna eru settir 8 lítrar af heitu vatni (50-60°C).
Salmíaksspíritusi hrært út í vatnið.
Afoxunarefninu stráð yfir og hrært varlega.
Glerkrukkunni með indígólausninni er dýft gætilega ofan í löginn og henni hallað svo að indígólausnin renni hægt úr og blandist leginum. Hrært mjög varlega.
Saltið hrært varlega út í.
Lokið lagt yfir fötuna og lögurinn látinn standa í 30 mínútur eða þar til hann er orðinn gul-grænn.
Litunin
Ullin á alltaf að vera blaut þegar hún er lituð. Notið alltaf gúmmíhanska.
Ullin hengd á vírherðatré og dýft gætilega í litunarlöginn. Varist skvettur.
Ullin látin liggja á kafi í leginum í 10-15 mínútur í fyrstu dýfingu.
Ullin kreist varlega, eins vel og hægt er, ofan í leginum og síðan lyft varlega upp úr án þess að vökvi leki úr henni aftur ofan í löginn.
Ullin hrist yfir vaski eða grasi og þess notið að sjá litinn breytast úr gulgrænum í bláan þegar indígóið kemst í snertingu við súrefni.
Hægt er að dýfa ullinni nokkrum sinnum ofan í litunarlöginn til að fá sífellt dekkri tóna. Þá er nóg að hafa hana í leginum í 5 mínútur hverju sinni. Á milli dýfinga þarf að viðra ullina (og hún að oxast ) í um 30 mínútur.
Eftir síðustu dýfingu þarf ullin að þorna og viðrast í að minnsta kosti sólarhring áður en hún er þvegin.
Lokaþvottur er mjög mikilvægur til að fjarlægja allar leifar af sódanum. Þá er garnið skolað og svo þvegið með mildri sápu og skolað vel. Gott er að setja svolítið edik út í síðasta skolvatnið (2-3 msk. borðedik í 10 lítra af vatni).
Garnið hengt upp og þurrkað.

Efnin
Indígóduft, afoxunarefni og pottaska fást í verslun Heimilisiðnaðarfélagsins að Nethyl 2, spritt fæst í apótekum, þvottasódi og salmíaksspíritus í byggingar- eða rekstrarvöruverslunum.